Het zal je maar overkomen
Je ziet een vreemde je huis binnenkomen. Ze wuift goedendag alsof ze je al jaren kent. Ze doet haar jas uit en zet haar tas weg. Ze bindt een schort voor. Ze haalt potten en pannen uit je kasten. Ze schilt en snijdt groenten, brengt die aan de kook, zet de aardappelen op het vuur, stooft wortelen en bakt worstjes. Dit alles úren vóór je echtgenoot en kinderen naar huis komen! Ik ben bang en word onrustig. Wie is dat, wat komt zij doen en waar is iedereen om me te helpen deze indringer het huis uit te krijgen? Ik schreeuw hard om die vreemde bang te maken en weg te jagen.
Gelukkig, het overkomt jou niet, maar wel Régine. Ze is 79 jaar en lijdt aan dementie.
De kok van dienst is Barbara, verzorgende bij i-mens. Zij gaat drie keer per week langs bij Régine om onder andere het middagmaal te bereiden en de avondboterhammen klaar te leggen. Veel tijd heeft ze niet, want het is behoorlijk druk qua zorgvragen.
Bekijk het eens van beide kanten
Ik ga te rade bij Nele Nouwynck, referentiepersoon dementie bij i-mens.
Nele geeft vorming aan verzorgenden gezinszorg. Gedurende drie volledige dagen krijgen ze een basispakket ‘omgaan met dementie in een thuissituatie’.
“Mensen met dementie zijn vaak onrustig en angstig omdat ze de mensen die over de vloer komen niet herkennen. Vaak bekijken zorgmedewerkers de situatie alleen vanuit hun eigen standpunt, en/of het standpunt van de partner, familie of andere mantelzorgers.
Maar stel jezelf eens in de plaats van de persoon met dementie. Wat voelt die in deze situatie? Laat de persoon in zijn eigenwaarde, hou rekening met zijn geschiedenis.
Het is inderdaad vervelend als Régine het brood onder haar hoofdkussen legt en het vlees in de koekendoos. Jij haalt het brood vanonder het hoofdkussen en het vlees uit de koekendoos en legt die waar ze moeten liggen. Volgens jou. Resultaat? Régine vindt het niet meer terug, wat haar nerveus en kwaad maakt. En vervolgens hard begint te schreeuwen terwijl jij nietsvermoedend de aardappelen aan het afgieten bent.”
Kan het kwaad?
“We vertrekken tijdens de vorming vooral vanuit concrete praktijkvoorbeelden waarmee verzorgenden vaak geconfronteerd worden. Stap voor stap bekijken we hoe we bepaalde situaties het best aanpakken. Zoals het voorbeeld van het brood onder het hoofdkussen. Kan dit kwaad dat het daar ligt? Neen. Laat het dan daar liggen. Het vlees in de koekendoos? Beter van niet, dus leg het toch maar in de koelkast.”
Naast de vormingen geeft Nele ook advies en coaching aan verzorgenden en sectorverantwoordelijken gezinszorg.
“Een noodzakelijke afweging die altijd moet bekeken worden: is de thuissituatie veilig voor de persoon met dementie. Iemand die een plastic doosje met soep uit de diepvriezer haalt en het in dit zelfde plastic doosje op het vuur wil opwarmen?
Of iemand die midden in de nacht, putje winter in zijn onderhemdje naar de bakker op zoek gaat, vervolgens compleet niet meer weet waar hij is? Dit zijn situaties waarin het niet meer veilig is dat de persoon thuis blijft wonen. En er naar andere oplossingen moet worden gezocht.”
Ik krijg van Nele nog een paar bruikbare tips om angst en onrust weg te nemen bij mensen met dementie.
- Is het fysiek mogelijk dat de persoon nog meehelpt tijdens het koken? Laat hen worteltjes schrapen.
- Vraag hoe zij vroeger soep maakte. Doe het op haar manier. Geuren van vroeger zijn belangrijk.
- Zet foto’s van vroeger in de leefruimte.
- Speel muziek uit de vroegere jaren.
- Luister (ook voor de 30ste keer) naar eenzelfde verhaal. Neem tijd.
- Praat zelf over vroeger.
Meer tips en info over dementie? Neem een kijkje bij het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen.
