Robots in de thuiszorg: zijn we er klaar voor?
Door Joris Wauters
Het inzetten van robots in de medische sector verandert de manier waarop operaties worden uitgevoerd, stroomlijnt de levering van materialen of optimaliseert de schoonmaak en desinfectie. Zorgverleners hebben en krijgen zo meer tijd voor hun patiënten. In de thuiszorg zijn ‘just in time’-interventies vaak een heikel punt. Hoe zorgen we ervoor dat we altijd snel bij onze patiënten zijn voor kleine hulpvragen en wanneer het echt nodig is? En kan het inzetten van een robot hiervoor de oplossing zijn? Samen met onze collega’s van Z-plus deden we de test in het Homelab van Imec.
Wat kunnen ze?
Bij zorgcentrale Z-Plus komen vaak alarmmeldingen binnen die niet echt dringend zijn, maar daarom niet minder belangrijk voor de klant. “We sturen dan een verpleegkundige om een bril op te rapen”, getuigt Julie Wyffels, algemeen manager van Z-plus. Voor i-mens kan een robot misschien een aanvulling zijn op de aanwezigheid van zorgpersoneel. Zeker ook op moeilijke momenten, bijvoorbeeld in de assistentiewoningen. De robot blijft ter plaatse en helpt met kleine taken zoals een glas water halen, een kussen aangeven of de deur openen. De robot is mobiel, dus bij een alarm kan de operator de robot naar de plek laten gaan waar de patiënt gevallen is en via beeld contact maken. Dat helpt om de hulpdiensten te informeren.
Samen met Halodi Robotics, Haptology en Imec stapten i-mens en Z-plus in een Europees project. In dit project wordt zorgrobot Eve uitgerust met nieuwe technologie zodat de operator Eve via handbewegingen kan besturen. Voor i-mens is dit project niet alleen een eerste ervaring met robots maar vooral ook een ethische oefening. Kunnen robots zinvolle taken uitvoeren op momenten dat er geen professionele zorgverleners zijn? Zorgrobot Eve is zeker geen vervanging voor het zorgpersoneel, maar eerder een digitale assistent. Zo kunnen meerdere patiënten op afstand ondersteund worden. Voor andere taken, zoals het geven van medicatie, zal je wel altijd een verpleegkundige aan de deur zien staan met een nog grotere glimlach dan die van Eve.
Hoe werken ze?
De robot wordt op afstand bestuurd met motion controllers (besturingssystemen) en een virtualrealitybril, zoals in een videospel. Dankzij de VR-bril ‘kruip je in de robot’ en de motion controllers kopiëren vanop afstand jouw handelingen bij de robot. Wanneer je bijvoorbeeld je armen optilt, zal de robot dat ook doen. “Het was wel even wennen om de verhoudingen tegenover de werkelijkheid te begrijpen”, verklaart operator Hiba. Eén van de belangrijkste vaststellingen was dat alle operatoren kleiner zijn dan de robot van 1m80. En het was bovendien de eerste keer dat Eve door vrouwen bediend werd, een primeur.
De Hapticring, een digitale ring die een gevoelservaring geeft, werd ook voorgesteld. De Hapticiring zorgt ervoor dat je bij de bediening van de robot voelt wat er ter plaatse bij de patiënt gebeurt en hij laat je met handgebaren de robot sturen. Zo voel je bijvoorbeeld zelf ook, vanop kantoor, een vlek of een plas water bij de patiënt thuis. Door dit zelf te ervaren en te voelen, kan je Eve een doek laten nemen om de vlek of het gemorste water te laten opkuisen.
Wanneer kunnen we ze verwachten?
Eén van de operatoren omschrijft de ontmoeting met Eve als “een leuke en eye-opening ervaring die toont wat er mogelijk is in de toekomst.” Het is letterlijk ‘in de toekomst’. Want noch i-mens, noch Z-plus, zullen op korte termijn robots integreren in de thuiszorg. De technologie staat hiervoor ook nog niet voldoende op punt. Het is wel een bijzonder interessant experiment om ons te doen nadenken over hoe we nog beter aanwezig kunnen zijn in de huiskamers van onze patiënten. De volgende robottest doen we met senioren. Het wordt opnieuw interessant en leerrijk en we zullen zo kunnen ervaren of zij er klaar voor zijn.